Berliozpad

U staat aan het begin van het Berliozpad. Dit voetpad is vernoemd naar de Franse componist Hector Berlioz die ook wel eens de ‘hogepriester van de romantische hartstocht’ is genoemd. De Britse muziekkenner Jeremy Nicholas over Berlioz: “Zijn leven en zijn muziek waren beide wat men zou verwachten van een romanticus: afwisselend extatisch en melancholisch, turbulent, gepassioneerd, excentriek, excessief en egoïstisch. Alles aan Berlioz is extreem.”

Klik op de afspeelknop om het audiofragment te beluisteren.

Hieronder kunt u een fragment bekijken van het vijfde deel van de ‘Symphonie fantastique’: ‘droom van een heksensabbat’ (duur fragment 2:56). Een uitvoering van het Berliner Philharmoniker onder leiding van dirigent Mariss Jansons, opgenomen in Istanbul op 1 mei 2001.

Zijn reputatie als radicale vernieuwer in de klassieke muziek heeft hij voor een belangrijk deel te danken aan het vijfdelige Symphonie fantastique. Radio 4 over dit bijzondere orkestwerk:

“Dit was namelijk geen gewoon muziekstuk voor orkest. Het zit vol fantasie en hallucinaties en heeft een heel specifiek programma, verklankt met een ongewone hoeveelheid instrumenten en met nieuwe muzikale ideeën. Te vernieuwend voor Berlioz’ tijdgenoten: de première in 1830 was een fiasco. De componist zou aan Symphonie fantastique blijven werken tot hij een eerste versie in 1845 en een tweede in 1855 publiceerde.

Opdat het publiek zou begrijpen waar Symphonie fantastique over ging, schreef Berlioz het verhaal achter de muziek op in een zogeheten programma. Een artiest wordt hopeloos verliefd op een vrouw. Ze is voor hem een verwezenlijking van een droombeeld. Maar al gauw wordt dat een obsessie die de artiest het hele stuk achtervolgt. Gaandeweg wordt hij er zo door gegijzeld, dat de werkelijkheid verandert in hallucinaties. Berlioz heeft dit briljant muzikaal gestalte gegeven met wat hij een idée fixe noemt: een melodie die de geliefde representeert en steeds weer in de muziek opduikt, als een echte obsessie.

De artiest is echter geen willekeurige artiest, maar Berlioz zelf. Hij werd namelijk verliefd op de Ierse actrice Harriet Smithson (1800-1854), nadat hij haar had zien optreden. Zijn gevoelens werden een obsessie: toen zijn vele liefdesbrieven onbeantwoord bleven, componeerde hij Symphonie fantastique als volgende poging om haar te veroveren. Smithson hoorde het stuk twee jaar na de première en besefte dat het over haar ging. Eindelijk ontmoetten ze elkaar. Ze trouwden, maar het werd geen gelukkig huwelijk. Uiteindelijk zouden ze uit elkaar gaan.

Waar het eerste deel van Symphonie fantastique deze gevoelens en mijmeringen van de artiest introduceert, ziet hij in het tweede deel zijn geliefde dansen op een bal. Maar achter de façade van de elegante walsmelodie blijf je de onrustige gevoelens van de artiest horen. Hij zoekt in het derde deel innerlijke rust op het platteland, maar onweer kondigt naderend onheil aan.

Het vierde en vijfde deel zijn dan ook nagenoeg krankzinnig. De artiest neemt opium en begint te hallucineren: hij marcheert naar zijn eigen executie op het schavot en komt vervolgens in een griezelige heksensabbat terecht, waar allerlei vreemde wezens zijn begrafenis vieren. Zelfs hier lijkt het programma autobiografisch te zijn: er wordt gezegd dat Berlioz deze muziek onder invloed van opium componeerde.”

Vervolg van de route

Loop het Berliozpad verder in. Sla bij de eerste gelegenheid rechtsaf. Het voetpad waar u nu over loopt is het Lisztpad.